Τρίτη 4 Νοεμβρίου 2014

Συνοικία το όνειρο: μια κομμουνιστική προπαγάνδα



1961. Η Ελλάδα στενάζει - ξανά- υπό το ζυγό της ΕΡΕ του Καραμανλή, που καταδικάζει στο σκοταδισμό και τη φτώχεια το λαό, κυνηγά με λύσσα ό,τι αριστερό, προσφέρει άρτον και θεάματα μέσα από την κατακρεουργημένη έβδομη τέχνη. Σε αυτή την Ελλάδα μια ταινία δυσφημεί την ευημερούσα εικόνα της χώρας και απαγορεύεται. 


Ο ηθοποιός που φέρει το βάρος της είναι ένα αστέρι του εμπορικού κινηματογράφου. Είναι ο Αλέκος Αλεξανδράκης!




Η Ελένη Βλάχου, ύστερα από επίσκεψη των συντελεστών της ταινίας στο γραφείο της, ζητά από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή να επιτρέψει την προβολή της ταινίας. 


πηγή

"Αυτή η ταινία δεν με αφορά, δεν με αντιπροσωπεύει. Για μένα τελείωσε στη λογοκρισία της." δηλώνει ο Αλεξανδράκης (και δεν σκηνοθετεί ξανά).

πηγή
Γιατί η ταινία προβάλλεται τελικά, αλλά μόνο στις μεγάλες πόλεις και λογοκριμένη.


Κόβονται σκηνές έτσι που να μη φαίνεται ότι η συνοικία βρίσκεται στην Αθήνα, η σκηνή με έναν εργάτη που προσπαθεί να πείσει τους κατοίκους της συνοικίας ν' αφήσουν τις παγαποντιές και να ενωθούν, πολλές σκηνές με τον τρελό.



Στην πρεμιέρα της Συνοικίας αστυνομία και τραμπούκοι της δεξιάς γεννούν επεισόδια εμποδίζοντας τους θεατές να μπουν στην αίθουσα.


"Τι πράγματα είναι αυτά που δείχνετε; Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν πεινασμένοι ούτε τρελοί που να κυκλοφορούν ελεύθεροι. Κάνετε κομμουνιστική προπαγάνδα." βάζει στη θέση του τον Αλεξανδράκη ο αστυνομικός διευθυντής.



Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης - 1961: μέλη της κριτικής επιτροπής και οι
Αλέκος Αλεξανδράκης, Μάνος Κατράκης,
Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μίκης Θεοδωράκης
πηγή

Η Συνοικία διακρίνεται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης: βραβείο καλύτερης φωτογραφίας για το Δήμο Σακελλαρίου και βραβείο β' ανδρικού ρόλου για το Μάνο Κατράκη. 

Ο Σύλλογος Ελλήνων Κριτικών δίνει το α' βραβείο ανδρικού ρόλου στον Αλέκο Αλεξανδράκη και το βραβείο μουσικής στο Μίκη Θεοδωράκη.

Προβάλλεται στη Σοβιετική Ένωση (Πρώτο Διεθνές Βραβείο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Μόσχας), στην Ουγγαρία και τη Βουλγαρία με μεγάλη επιτυχία. 

πηγή

Μα και οι κριτικοί της εποχής υποδέχονται θερμά τη Συνοικία, πρόκειται άλλωστε για ένα από τα ελάχιστα δείγματα ιταλικού νεορεαλισμού.

"Η βαθιά ελληνικότητα συνιστά την οικουμενικότητα της ταινίας, η οποία διαμορφώνεται από τις συνιστώσες του νεορεαλισμού στο ύφος, τις στιλιστικές επιρροές του γαλλικού ποιητικού ρεαλισμού και τα δομικά στοιχεία από την αρχαία τραγωδία, ειδικά στα χορικά του τέλους, όταν πια η ειμαρμένη και αυτήν τη φορά νίκησε τους μικρούς θνητούς."*



Μια ηθογραφία της εποχής όπου πρωταγωνιστεί η φτωχογειτονιά, μια συνοικία σαν πολλές, που οι περισσότεροι καταδεχόμαστε να κοιτάξουμε μόνο για να κάνουμε το σταυρό μας που είμαστε αλλού.

Σ' αυτή τη συνοικία δεν συμβαίνουν μόνο ευτράπελα και οι άνθρωποί της δεν ευγνωμονούν το θεό που τους άφησε φτωχούς πλην τίμιους. 



Σ' αυτή τη συνοικία μαραίνονται τα όνειρα πριν γεννηθούν, τα παιδιά γερνούν πριν γίνουν νέοι και η φτώχεια κάνει το θάνατο να φαντάζει καλύτερος από τη ζωή. 

Σ' αυτή τη συνοικία τα δράματα δεν είναι μελό και τα δάκρυα δεν αρκούν για να ημερέψουν τη δυστυχία.




Στα μικρά κι ανήλιαγα στενά της η ελπίδα βολτάρει μόνο για να σπάσει πλάκα με τους φτωχούς που νομίζουν ότι έχουν δικαίωμα στη ζωή.





Αυτή την ταινία όμως δεν τη βρίσκουμε στη λίστα με τα σουξέ της εποχής και στα αφιερώματα για τον παλιό, καλό, ελληνικό κινηματογράφο, δεν τη βλέπουμε τα Σαββατόβραδα στην τηλεόραση...


Κι αυτή η ανάρτηση του Θεάτρου δεν είναι αφιέρωμα στη -σημαντική- ταινία, αλλά στον ηθοποιό Αλέκο Αλεξανδράκη, στον κάθε ηθοποιό, που συμβιβάζεται, βολεύεται, υποτάσσεται στο χρήμα και τις επιταγές της εξουσίας και, μπορεί να τον κριτικάρουμε, αλλά τον ακολουθούμε, τον ξεχνάμε όμως όταν προσπαθεί για κάτι άλλο, για κάτι διαφορετικό, τον θεωρούμε αποτυχημένο όταν δεν εμφανίζεται πουθενά, και ποτέ δεν του ζητάμε να μιλήσει για 'μας.
Και είναι ακόμα μια πρόταση για τους θιάσους εκείνους που καταφεύγουν στις παλιές ταινίες για να μιλήσουν για το σήμερα.




Ο Αλέκος Αλεξανδράκης σπάει τα δεσμά της εικόνας του με αυτή την ταινία. Ο γόης του ελληνικού κινηματογράφου έχει άποψη και δεν επαναπαύεται στις δάφνες του. Αν μη τι άλλο δοκιμάζει. Θα μπορούσε να ανοιχτεί ένας άλλος δρόμος στην καριέρα του. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει.
Μετά τη Συνοικία καταστρέφεται οικονομικά, πρωταγωνιστεί στη Σωφερίνα και το Δόλωμα, χωρίζει με την Αλίκη Γεωργούλη.

"Δεν συνέχισα γιατί δεν μπορούσα να βρω τα χρήματα. Το επόμενο σενάριο, που το είχαν γράψει πάλι ο Κοτζιάς και ο Λειβαδίτης και ήταν κωμωδία, σ' όποιον παραγωγό κι αν το διάβασα έλεγε θες να μας δέσουνε; Ο ίδιος ο Φίνος δεν το έκανε!"



 

"Η ταινία έγινε με πολλούς αγώνες, με πολλά κυνηγητά και τελικά με πολλά χρέη. Δούλευα, δούλευα για να την ξεπληρώσω και στο τέλος την πούλησα."

Μ' αυτή τη δήλωση του Αλέκου Αλεξανδράκη θα μπούμε στα παρασκήνια της ταινίας.







Ο Αλέκος Αλεξανδράκης αποφασίζει, με την παρότρυνση της γυναίκας του, της ηθοποιού Αλίκης Γεωργούλη, να φτιάξει μια ταινία διαφορετική από αυτές στις οποίες πρωταγωνιστεί. Μια ταινία για την αληθινή Ελλάδα που ο λαμπερός κόσμος του κινηματογράφου αγνοεί επιδεικτικά.

Αναζητώντας μια φτωχική γειτονιά ακούει για τον Ασύρματο, μια συνοικία με παράγκες χτισμένες από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ανάμεσα στου Φιλοπάππου και τα Άνω Πετράλωνα, όπου βρισκόταν ο ασύρματος των Γερμανών στην κατοχή. 


Αρκεί μια ματιά για να καταλάβει ότι αυτή η συνοικία θα αποτελέσει το ιδανικό σκηνικό για τη Συνοικία του και οι κάτοικοί της τους καλύτερους ηθοποιούς.

Οι κάτοικοι, λοιπόν, παραχωρούν τα σπίτια τους για τα γυρίσματα και παίζουν τους εαυτούς τους.
Ο πατέρας της Φωτεινής που τραγουδά στην ταβέρνα του Βασίλη, πουλάει στην αληθινή ζωή μαστίχες και την κόρη του τη λένε η Φωτεινή, η κόρη του μπίλι - μπομ!
Η ταβέρνα λέγεται πράγματι Βασίλης, φιλοξενεί τακτικά γυρίσματα ταινιών και ανήκει στον ποδοσφαριστή Βασίλη Δεδιώτη. 



Η Αλίκη Γεωργούλη αναλαμβάνει φροντιστής και διευθύντρια παραγωγής και, αριστερών πεποιθήσεων η ίδια, συγκεντρώνει γύρω από το σκηνοθέτη Αλεξανδράκη αριστερούς συντελεστές, που μαζεύονται καθημερινά στο σπίτι της, στην Πατριάρχου Ιωακείμ.


"Είχα βγάλει έναν κατάλογο από πάρα πολλά μεταχειρισμένα και φθαρμένα ρούχα, σκεύη και έπιπλα που ήταν αδύνατον να βρεθούν αλλού εκτός από τα ίδια τα σπίτια του συνοικισμού.
Η ποδιά με τα 100 μπαλώματα πάνω στα 100 άλλα μπαλώματα που φορά η Σαπφώ Νοταρά αποτελούσε το αναγκαίο υλικό για να δοθεί ο επιζητούμενος ρεαλισμός."


Ο Κώστας Κοτζιάς και ο Τάσος Λειβαδίτης ασχολούνται αποκλειστικά με τη συγγραφή του σεναρίου για τέσσερις μήνες.


Ο Τάσος Ζωγράφος αναλαμβάνει τη σκηνογραφία: "Η Αλίκη µού είπε πως ήθελε να κάνει µια ταινία που θα έδειχνε τα πράγµατα από την πλευρά µας, που θα έλεγε πέντε λόγια παραπάνω."

Παίζουν, εκτός από την Αλίκη Γεωργούλη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη, οι  Μάνος Κατράκης, Σαπφώ Νοταρά, Αλέκα Παΐζη, Βάσος Ανδρονίδης, Θανάσης Μυλωνάς, Αθανασία Μουστάκα, Κώστας Μπαλαδήμας, Γιώργος Τζώρτζης, Γιάννα Ολυμπίου, Λάμπρος Κοτσίρης, Εύα Ευαγγελίδου, Κώστας Μανιουδάκης, Τάσος Δαρείος, Γιώργος Βλαχόπουλος.
Και σε πρώτη εμφάνιση οι Σπύρος Μουσούρης, Ηλέκτρα Καλαμίδου, Αλέκος Πέτσος.


Ο Μίκης Θεοδωράκης γράφει τη μουσική και μελοποιεί τους στίχους του Τάσου Λειβαδίτη και του Κώστα Βίρβου. Τραγουδά ο Γρηγόρης Μπιθκώτσης.




Μικρά κι ανήλιαγα στενά
και σπίτια χαμηλά μου.
Βρέχει στη φτωχογειτονιά,
Βρέχει και στην καρδιά μου.

Αχ, ψεύτη κι άδικε ντουνιά,
άναψες τον καημό μου. 
Είσαι μικρός και δε χωράς
τον αναστεναγμό μου
.

Οι συμφορές αμέτρητες,
δεν έχει ο κόσμος άλλες
Φεύγουν οι μέρες μου βαριά
σαν της βροχής τις στάλες.


ακούστε τη μουσική και τα τραγούδια της ταινίας εδώ



Είναι της μάνας τ’ όνομα
αγάπη και λατρεία,
ο ίσιος δρόμος στη ζωή,
η ζεστασιά στα κρύα.

Κι όποιο σπιτάκι δεν έχει μάνα,
μοιάζει εκκλησία χωρίς καμπάνα.

Είναι της μάνας τ’ όνομα
στον άρρωστο κουράγιο,
μέσα στον κίνδυνο ευχή,
στο ναυαγό μουράγιο.

1. Τίτλοι (ορχηστρικό)
2. Βρέχει στη φτωχογειτονιά - Γρηγόρης Μπιθικώτσης - στίχοι: Τάσος Λειβαδίτης
3. Ανήλιαγα στενά (ορχηστρικό)
4. Περίπατος (ορχηστρικό)
(το μουσικό θέμα από τη "Μαργαρίτα - Μαργαρώ")
5. Νυχτερινό (ορχηστρικό)
6. Μάνα - Γρηγόρης Μπιθικώτσης, στα φωνητικά ο Χρηστάκης - στίχοι: Κώστας Βίρβος
7. Ο χορός του Ρίκο (ορχηστρικό)
8. Τ’ όνειρο του Ασημάκη (ορχηστρικό)
(συνοδεύεται απο τη μελωδία του ‘"Βρέχει στη φτωχογειτονιά" παιγμένη με σαντούρι και με το φυσικό ήχο της ταινίας)
9. Δραματικό (ορχηστρικό)
10. Χαρταετός (φινάλε ορχηστρικό)



Η ταινία μπορεί να έγινε θρύλος, όμως ο Αλέκος Αλεξανδράκης είχε πάντα μια πίκρα όταν αναφερόταν "Στη συνοικία το όνειρο". 

"Νομίζω ότι είχαν μια πολύ μεγάλη διαμάχη ως προς το θέμα της παραγωγής της ταινίας. Διότι ο Αλεξανδράκης ως σκηνοθέτης ήθελε να εμφανίζεται και ως παραγωγός, ενώ στην ουσία αυτή η δουλειά έγινε από τη Γεωργούλη. Η αριστερή που έβαλε τον Αλεξανδράκη σε αυτή την υπόθεση ήταν η μητέρα μου. Εκείνη είχε τις γνωριμίες με τον Κατράκη και τον Θεοδωράκη. Και νομίζω ότι αυτό ήταν που τους διέλυσε." λέει ο Γιώργος Καλφομανώλης, γιος της Αλίκης Γεωργούλη από το δεύτερο γάμο της.

"Μας έφεραν κοντά,πάνω απ΄ όλα, τα κοινά ιδανικά μας, οι κοινοί στόχοι, η πίστη του ενός στον άλλον και πρωταρχικά η συναίσθηση πως έχουμε όλοι μας την υποχρέωση να προσφέρουμε κάτι ουσιαστικό στην ελληνική κινηματογραφία ξεκόβοντας πια από τις ανούσιες υπηρεσίες που της προσφέραμε οι περισσότεροί μας από πολλά χρόνια." δηλώνει η Αλίκη Γεωργούλη.




διαβάστε σχετικά:

δείτε:

3 σχόλια:

  1. ΜΕΝΩ ΑΝΑΥΔΟΣ Αλεξάνδρα......!!!!!! Η Ανάρτησή σου είναι ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ από αυτά που οφείλει να ξέρει κάθε σκεπτόμενος και ψαγμένος άνθρωπος.
    Με συγκίνησες......! την αναρτώ στη σελίδα μου στο face book

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. προβάλλουμε το αξιόλογο θέμα σου στη γνωστή στήλη ΕΜΦΑΣΗ του "Ευρυτάνα ιχνηλάτη" (βρίσκεται στην κάθετη δεξιά μπάρα του blog μας - με το χαρακτηριστικό σκίτσο με τον πιτσιρικά που μοιράζει εφημερίδες). Εκεί με ένα "κλικ" ο αναγνώστης μεταφέρεται απευθείας στη δική σας ιστοσελίδα.
    Καλή συνέχεια...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Γιάννης και Ευρυτάνα, σας ευχαριστώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Η παράσταση δεν είναι φώτα, δεν είναι σκηνικό,
είναι οι άνθρωποι, εσείς κι εγώ.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...